کشت بافت گل رزیک تکنیک مدرن و کارآمدبرای تکثیر انبوه و تجاری این گیاه زینتی است. این فرآیند شامل چندین مرحله مهم است که هرکدام تأثیر مستقیمی‌بر کیفیت، رشد و موفقیت گیاهچه‌هادارد. در ادامه، مراحل کشت بافتگل رز را به‌طور کامل بررسی می‌کنیم.
۱. انتخاب و آماده‌سازی ریزنمونه (Explant Selection & Preparation) 🌱
🔹 هدف:انتخاب بافت مناسب برای شروع
کشت بافت
🔹 بهترین ریزنمونه‌ها در گل رز شامل:
✅
جوانه‌های انتهایی و جانبی:سرعت رشد بالا و قدرت تکثیر بیشتر
✅
برگ‌های جوان و ساقه‌های نازک:حاوی بافت‌های مریستمی‌فعال
✅
بافت گلبرگ و پرچم:در برخی ارقام خاص استفاده می‌شوند
✅
ویژگی‌های گیاه مادر:
✔ سالم، بدون ویروس و بیماری
✔ دارای قدرت رشد بالا
✔ از ارقام مقاوم و مرغوب
۲. استریل‌سازی ریزنمونه‌ها (Sterilization) 🧼🔬
🔹 هدف:حذف آلودگی‌های میکروبی و جلوگیری از رشد قارچ‌ها و باکتری‌ها
🔹 مراحل استریل‌سازی:
✅
شست‌وشو با آب جاریبرای حذف گرد و غبار
✅
غوطه‌وری در محلول هیپوکلریت سدیم (NaOCl) ۱۰٪ به مدت ۱۰-۱۵ دقیقه
✅
شست‌وشو با اتانول ۷۰٪ به مدت ۳۰ ثانیه
✅
شست‌وشو چند مرحله‌ای با آب مقطر استریلبرای حذف باقی‌مانده مواد شیمیایی
⚠ نکته:دقت در استریل‌سازی بسیار مهم است؛ اگر ریزنمونه آلوده باشد، محیط کشت خراب شده و گیاهچه‌ها از بین می‌روند.
۳. انتقال به محیط کشت اولیه (Initiation Stage) 🧪🌿
🔹 هدف:ایجاد شرایط مناسب برای رشد اولیه گیاهچه‌ها
🔹 ریزنمونه‌ها در
محیط کشت جامد (MS) حاوی هورمون‌های رشدقرار داده می‌شوند.
✅
مواد تشکیل‌دهنده محیط کشت اولیه:
✔
محیط کشت MS (Murashige & Skoog)– حاوی مواد مغذی مورد نیاز گیاه
✔
ساکارز (۳٪)– تأمین منبع انرژی برای رشد
✔
ژل آگار (۰.۸٪)– برای ایجاد بستر جامد
✔
هورمون‌های رشد (سیتوکینین BAP یا Kinetin)– تحریک رشد جوانه‌ها
🔹 شرایط نگهداری:
🌡
دما:۲۵-۲۷ درجه سانتی‌گراد
💡
نور:۱۶ ساعت روشنایی و ۸ ساعت تاریکی (شدت ۲۰۰۰-۳۰۰۰ لوکس)
💦
رطوبت:۷۰-۸۰٪
۴. تکثیر و افزایش شاخه‌ها (Multiplication Stage) 🌿➕🌿
🔹 هدف:افزایش تعداد گیاهچه‌ها با تقسیم بافت‌های مریستمی
🔹 گیاهچه‌های جدید به
محیط‌های کشت تازه با سیتوکینین بیشترمنتقل می‌شوند تا تعداد شاخه‌ها افزایش یابد.
✅
ترکیب هورمونی محیط کشت تکثیر:
✔
BAP (۶-Benzylaminopurine):افزایش تعداد شاخه‌ها
✔
GA3 (جیبرلین):افزایش طول ساقه‌ها
✅
مدت زمان:۳-۴ هفته در هر مرحله تکثیر
✅
تعداد مراحل:۳ تا ۵ بار بسته به نوع رز و سرعت رشد
۵. ریشه‌زایی (Rooting Stage) 🌱➡️🌿
🔹 هدف:تحریک رشد ریشه برای افزایش بقا در شرایط طبیعی
🔹 گیاهچه‌ها به
محیط کشت حاوی اکسین (IAA یا NAA) برای القای ریشه‌زاییمنتقل می‌شوند.
✅
مواد مهم در محیط کشت ریشه‌زایی:
✔
اکسین (IAA، NAA یا IBA)– تحریک ریشه‌زایی
✔
کاهش غلظت سیتوکینین– جلوگیری از رشد بیش از حد شاخه‌ها
🔹 شرایط رشد:
🌡
دما:۲۴-۲۶ درجه سانتی‌گراد
💡
نور:۱۲ ساعت روشنایی، ۱۲ ساعت تاریکی
💦
رطوبت بالا:۸۰٪ برای حفظ تعادل آب در گیاهچه‌ها
⚠ نکته:گیاهچه‌هایی که ریشه‌های قوی‌تر دارند، درصد بقای بیشتری در مرحله بعدی خواهند داشت.
۶. سازگارسازی و انتقال به گلخانه (Acclimatization) 🏡🌱
🔹 هدف:آماده‌سازی گیاهچه‌ها برای رشد در شرایط طبیعی
🔹 گیاهچه‌ها از محیط آزمایشگاهی به
خاک یا بستر هیدروپونیک (کوکوپیت + پرلیت)منتقل می‌شوند.
✅
مراحل سازگارسازی:
✔ نگهداری در
اتاق رشد با رطوبت ۸۰٪به مدت ۷-۱۰ روز
✔ کاهش تدریجی
رطوبت محیط و افزایش نور طبیعی
✔ انتقال به
گلخانه با تهویه مناسببرای رشد بیشتر
⚠ نکته:اگر گیاهچه‌ها به‌صورت ناگهانی در شرایط بیرونی قرار بگیرند، به دلیل تفاوت رطوبت و نور، دچار خشک شدن یا توقف رشدمی‌شوند.
۷. انتقال به بستر نهایی و رشد تا گل‌دهی 🌹🌿
🔹 پس از ۴-۶ هفته در گلخانه، نهال‌های کشت بافتی آماده انتقال به
مزرعه یا گلدان‌های دائمیهستند.
🔹 تغذیه با
کودهای کامل (NPK) و تنظیم‌کننده‌های رشدباعث بهبود کیفیت گل‌دهی می‌شود.
🔹 بسته به نوع رز،
اولین گل‌ها بین ۴ تا ۶ ماه پس از انتقال به زمینشکوفا می‌شوند.
📌 نکات کلیدی برای موفقیت در کشت بافت گل رز
✅
انتخاب گیاه مادر سالم و بدون بیماری
✅
استریل‌سازی دقیق برای جلوگیری از آلودگی‌های قارچی و باکتریایی
✅
تنظیم صحیح هورمون‌های رشد برای تکثیر و ریشه‌زایی مناسب
✅
سازگارسازی تدریجی برای جلوگیری از شوک انتقال به گلخانه
📢 نتیجه‌گیری 🎯
🔹
کشت بافت گل رزیک روش
پیشرفته، اما حساس و دقیقاست که به
دانش تخصصی، تجهیزات مدرن و کنترل دقیق شرایط رشدنیاز دارد.
🔹 با اجرای درست این فرآیند، می‌توان
گل‌های رز
با کیفیت بالا، یکنواخت و مقاومدر مقیاس انبوه تولید کرد.
🔹 این روش برای
گلخانه‌داران و
تولیدکنندگان تجاری گل رز، یک راهکار عالی برای افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید است.
